کێشەی دەرهێنان induction ناسراو بە قازە ڕەشەکە

ئەمە هەروەکو فەیلەسوف پێتەر گۆدفری سمس دەڵێت کێشەیەکی بنەماییە لە سەد ساڵی ڕابردووی فەلسەفەی زانست و بەدایکی هەموو کێشەکانی دائەنێ.

چۆن تێبینی کردن(بینین) دەبێتە بە بەڵگە بۆ بیردۆزێک ؟ 

چ هۆکارێکمان هەیە کە ئەو دووبارە بونەوانەی سروشت و ئەزموونمان کە تێبینیمان کردوون ، لە داهاتووشدا هەمان شت دەبن ؟ 

چۆن پاساومان هەیە کە گشتاندن بکەین بۆ ئەوشتانەی نەمانبینیون لەسەر بنەمای بینراوەکان و ڕابردوو ؟

گرنگترین گفتوگۆ دەربارەی ئەم باسە دەگەڕێتەوە بۆ دەیڤد هیوم کە دەپرسێت چ هۆکارێکمان هەیە کە وابیربکەینەوە داهاتووش لە ڕابردوو دەچێت ؟ ئەکرێ جیهان بەڕیشەی بگۆڕێ و لە ڕابردوو نەچێت.

بەهۆی ئەم کێشەوەیە بیردۆزە زانستیەکان هەرگیز ناسەلمێنرێن ، با نمونەیەک بدەین کە نمونەیەکی بەناوبانگە ئەویش قازە ڕەشەکەیە ، وادابنێ قازێ سپی ئەبینین و دواتر کۆمەڵێ قازی سپی تر ، پاشان قازی سپی تر ئەبینین ، بەڵام چ هۆکارێکمان هەیە کە بڵێین قازەکان هەمووی سپین و ڕەش بوونی نییە ؟ 

ئەم کێشەیە ناهێڵێت بگەینە دەرئەنجام  ، بەم شێوەیە :

1.قاز تەنها سپی هەیە 

2.کەواتە هەموو قازێک سپییە

ئەبینیت خاڵی یەکەم دڵنیای تێدا نیە بەڵکو گشتاندنی کردووە بەهۆی چەند تێبینیەکەوە ، ئەکرێ تێبینیەکی داهاتوو بەهەڵەی بخاتەوە ، کەوابوو خاڵی دوو دڵنیای تێدا نییە ، بەڵکو دڵنیای لە لێوەرگرتندایە deductive بەم شێوەیە :

1.پیاوەکان نەمر نین

2.سوقرات پیاوە

3.سوقرات نەمر نییە

ئەبینی خاڵی یەک و دوو ڕاستبێ ئیلا سێیەم ڕاستە کە دەرئەنجامەکەیە 

جا هەروەکو دەیڤد هیوم ئاماژەی پێداوە ناکرێ بڵێین مادام تێبینەکانی ڕابردوو ئاوهان داهاتوش وایە و هەمان شتە ،جا بۆیە پێتەر گۆدفری سمس دەڵێت ئەم کێشەیە زۆر بەرگریکارە لەدژی چارەسەر.

بۆ خوێندنەوەی زیاتر  سەیری ئەم سەرچاوە بکە: 

1.THEORY AND REALITY , peter godfrey smith