بابەتی underconsideration

(کاتێک زانایان هەڵسەنگاندن دەکەن بۆ بیردۆزەکان ، تەنها ڕەچاوی بەشەکۆمەڵێک subset لە بیردۆزەکان دەکەن کە توانای لێکدانەوەی بەڵگەی بەردەستیان هەیە ، بەتایبەت ئەو بیردۆزانەی گەشەیان پێدراوە).

جا کاتێک زانایان بەراوردکاری دەکەن لەنێوان چەند بیردۆزێک و بڕیاردەدەن دانەیەکیان بەهێزترە لەوانی تر ، نابێت ئەو دەرئەنجامە بدات کە ئەم بیردۆزە ڕاستە دەربارەی نەبینراوەکان لەبەرئەوەی بەهێزترە لەوانی تر.

ئارگومێنتەکە دەکرێ بکرێتە دوو خاڵ بەم شێوەیە:

1.هەڵسەنگاندن بۆ بیردۆزەکان تەنها پاساوێکی بەراوردکاریمان پێدەدات

2.زانایان هیچ هۆکارێکیان نییە کە پێیان وابێ بیردۆزە ڕاستەکە لەناو ئەو کۆمەڵە بیردۆزانەدایە کە لێی هەڵدەبژێرن.

بێ گومان ئەو بیردۆزە بەهێزە(بە بەراوردی بیردۆزی تر ) ئەکرێت باشتر پێشبینی بکات و وردتر بێت و سادەتریش بێت ، بەڵام ئەمانە بەس نین بۆ ئەوەی بڵێین ڕاستە ، چونکە زۆر شیاوە بیردۆزێکی هەڵە هەموو ئەوانەی تێدابێت و لەڕووی ئەزموونیشەوە ڕاستبێت.

با نمونەیەک لەمێژووی زانستەوە بدەین ، بەپێی بیردۆزی تایکۆنیک Tychonic theory هەسارەی زوهرە لەدەوری خۆر دەسوڕێتەوە لەکاتێکدا بە پێی بیردۆزی بەتڵیمۆس ptolemy theory هەسارەی زوهرە بەدەوری خۆردا ناسوڕێتەوە لەکاتێکدا بەپێی هەردووکیان زەوی سەنتەرە و خۆر و مانگ و هتد بەدەوری زەویدا ئەسوڕێنەوە ، با بڵێین ئەستێرەناسان ئەتوانن بگەنە ئەو ئەنجامە کە بیردۆزی تایکۆنیک بەهێزترە و سادەترە و پێشبینی بەهێزترە ، ئەمە نابێتە هۆکار کە بڵێین بیردۆزی تایکۆنیک ڕاستە چونکە ئەکرێ بیردۆزی تریش هاوڕابن لەگەڵی دەربارەی (بۆ نمونە دواتر بیردۆزی کۆپەرنیکۆس هات کە هاوڕایەتی دەربارەی هەسارەی زوهرە).

یاخوود بیردۆزی فلۆجیستۆن لە کیمیادا ، ئەوەندە بەهێزبوو توانرا لەڕێی ئەوەوە توخمێکی وەک نایترۆجین بدۆزینەوە لەکاتێکدا بیردۆزێکی هەڵەبوو ، جا کەوابوو دەبێت لەبارەی بیردۆزەکانەوە ئەو دەرئەنجامە نەدەین کە بەهێزتر واتا بیردۆزێکی ڕاست.

بۆ خوێندنەوەی زیاتر سەیری ئەم سەرچاوانە بکە :

1.Understanding Inconsistent Science

2.Resisting Scientific Realism

3.Laws and symmetry