نیاندەرتاڵەکان زیرەکترن لەوەی زانیبێتمان
نیاندەرتاڵەکان زیرەکترن لەوەی زانیبێتمان
مێشکێکی گەورە ڕەنگە لای زۆرێکمان هۆکاری مرۆڤ بوومان بێت، بەڵام پێدەچێ چیرۆکەکە ئاڵۆزتر بێت لەمە.
شکڵی مێشک، هەروەها شکڵی بەشەکانیشی (lobes) ئەوانیش پێویستن بۆ مرۆڤ بوون.
لەتوێژینەوەیەکی نوێی جۆرناڵی Nature Ecology & Evolution، توێژەران ئەوەیان پشاندا ئەو ڕێگایەی بەشەکانی مێشک پەرەیسەندووە هۆکاری جیابوونەوەیە لەتەواوی پرایمتەکانی تر. بەم مانایە، مێشکمان هەرگیز گەورە نابێت. دۆزینەوەکە تێگەیشتنی نوێمان پێدەدا دەربارەی جیاوازی مرۆڤ لەتەواوی زیندەوەرانی تر. نەک تەنها ئەمەنەش بەڵکو جیاوازی نێوان ئێمە و ئامۆزاکانمان (نیاندەرتاڵەکان) کەمتر دەکاتەوە.
مێشکی شیردەرەکان لەچوار بەشی جیاواز پێکدێت، هەر یەکە و ئەرکێکی هەیە.
بەشی frontal lobe پەیوەستە بە بیرکردنەوە و ژیری، بەشی temporal lobe پەیوەستە بەیادگە، بەشی occiptal lobe پەیوەستە بە بینین، و بەشی parietal lobe پەیوەستە بە هەستەکان.
ڕێگایەکی تر ئەوەیە پلەی پەیوەندیبوونی بەشەکان بەیەکەوە بپێورێت کاتێک ئاژەڵەکە گەشەدەکات لە قۆناغە جیاوازەکانی ژیانیدا.
ئەنجامەکە بەم شێوە بوو، مرۆڤی مۆدێرن و نایندەرتاڵەکان بەشێوەیەک تایبەت ڕێژەیەکی بەرزی پەیوەندیان هەیە لەنێوان بەشی parietal و frontal.
وە لەبارەی گۆڕانی شکڵەوە، چیمپانزیەکان، پەیوەندیبوونی بەشەکانی مێشکیان بەیەکەوە ئەتوانین بەراورد بکەین بە قۆناغی مێردمناڵی مرۆڤەوە. لە چیمپانزیەکان گەشە لەم قۆناغەدا ئەوەستێت لەکاتێکدا لە مرۆڤدا بەردەوام دەبێت تا کەسەکە ئەبێتە پێگەیشتوو.
توێژەران دەڵێن ئەنجامی توێژینەوەکەمان ئەو هێڵە لێڵتر دەکات کە هەیە لەنێوانی ئێمە و نیاندەرتاڵەکان. لەبارەی لەناوچوونی نیاندەرتاڵەکان توێژەرەکان پێیان وایە پەیوەندی نییە بە زیرەکی مرۆڤی مۆدێرنەوە چونکە ئەوانیش هەمان شت بوونە.
Comments